Οι βασικές τεχνικές προπαγάνδας

Το «Ad hominem» επιχείρημα: Γνωστό και ως argumentum ad hominem (λατ.). Επίθεση στον άνθρωπο και όχι στα επιχειρήματά του και εντάσσεται στην γενική κατηγορία «λογικές πλάνες».
Το «Ad nauseam» επιχείρημα:
Επανάληψη του ίδιου επιχειρήματος σε μορφή σλόγκαν μέχρι να γίνει πιστευτό. Αποδίδει κυρίως όταν τα ΜΜΕ είναι περιορισμένα και ελεγχόμενα και γι’ αυτό εφαρμόζεται κατά κόρον από ολοκληρωτικά καθεστώτα, αλλά και από κυβερνήσεις σε χώρες όπου η δημοκρατία περιορίζεται. Είναι το βασικό τμήμα της επονομαζόμενης «πλύση εγκεφάλου».
Επίκληση αυθεντιών: Όταν επιστρατεύονται διάφοροι «ειδικοί», που υποστηρίζουν αυτό που η προπαγάνδα θέλει να αποδείξει ως την «μόνη αλήθεια».
Χρήση φόβου: Εδραίωση αισθημάτων αγωνίας και πανικού στον γενικό πληθυσμό συνήθως με την επίκληση ενός ανώτερου εξωτερικού μεγάλου κινδύνου.
Χρήση στερεότυπων και προκαταλήψεων: Εκμετάλλευση προκαταλήψεων του κοινού στόχου για επίταση των φόβων αλλά και των αντιπαθειών, συνήθως με χρήση αναπόδεικτων συσχετισμών. (π.χ. ΟΛΟΙ οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι τεμπέληδες, ΟΛΟΙ οι καθηγητές είναι αργόσχολοι, ΟΛΟΙ οι Έλληνες είναι τζαμπατζήδες).
Μονόδρομος: «Αφού όλοι το κάνουν, κάντο κι εσύ» ως την μόνη δυνατή πιθανότητα επιτυχίας. Εντάσσεται στη «χρήση ψυχολογίας της μάζας».
Πολύ Μεγάλα Ψέματα: Το ψέμα είναι τόσο μεγάλο και παράλογο, ώστε αυτός που το ακούει να συμπεράνει ότι «αποκλείεται να λέγεται ένα τόσο μεγάλο ψέμα σε όλο τον κόσμο και τόσο ξεδιάντροπα» κι έτσι τελικά να το πιστέψει.
Άσπρο-Μαύρο: Η προπαγάνδα καθιερώνει και περνάει ως αυταπόδεικτο το «Αν δεν είσαι μαζί μας, τότε είσαι με τους άλλους, άρα εναντίον μας και επομένως εχθρός μας». Ο Νίτσε το είχε χαρακτηρίσει ως ένα από τα «χειρότερα εργαλεία» καταπίεσης του ατόμου.
Ο «Απλός Άνθρωπος»: Η θέση της προπαγάνδας παρουσιάζεται ως η «θέση του απλού ανθρώπου», ώστε ο τελευταίος να νιώσει ασφάλεια και να ταυτιστεί με αυτήν.
Δαιμονοποίηση της αντίθετης άποψης: Οι έχοντες άλλη άποψη εμφανίζονται ως τρελοί ή κακοί ή επικίνδυνοι για το κοινό συμφέρον, συχνά μέσα από προφορικό λόγο τους προσάπτουν κατηγορίες που δεν υφίστανται και αφήνουν ευλόγως να εννοηθεί πως έχουν άλλους «κρυφούς» σκοπούς. Είναι η επονομαζόμενη «τακτική της λάσπης».
Παραπληροφόρηση: Παραποίηση στοιχείων, φωτογραφιών, αλλά και επιλεγμένο μοντάζ ομιλιών του αντιπάλου, ώστε να απομονωθεί μια και μόνο φράση από ένα ολόκληρο σκεπτικό προς δημιουργία αρνητικών εντυπώσεων.
Αποκοπή φράσεων: Επιλεκτική χρήση φράσεων του αντιπάλου για την αλλοίωση του νοήματος και της πρόθεσής τους
Τεχνητό κλίμα ευφορίας: Επιβραβεύσεις από ξένες εξουσίες, συγχαρητήριες δηλώσεις ξένων αξιωματούχων, κατευθυνόμενες δημοσκοπήσεις, απομόνωση και προβολή ενός μόνο τμήματος από μια ολόκληρη στατιστική έρευνα ή μελέτη κ.λ.π.
Το «Ύψωμα Σημαίας»: Επίκληση πατριωτισμού ακόμη και για ενέργειες τελείως παράλογες ή άσχετες με την έννοια του πατριωτισμού.
Αστραφτερές γενικεύσεις: Όμορφα λόγια με κενό ουσίας και περιεχομένου.
Μισή Αλήθεια: Απόκρυψη της πλήρους εικόνας. (π.χ. ποσοστιαία μείωση ελλείμματος χωρίς παράλληλη αναφορά στην ανεργία ή στο υπέρογκο χρέος).
Επιτηδευμένες γενικότητες: Χρήση ασαφών στόχων ώστε να αποφευχθεί η ευθύνη σε περίπτωση αθέτησης.
Ευφημισμοί και Δυσφημισμοί: Χρήση «ταμπέλας». Για παράδειγμα ασύστολη χρήση της λέξης φιλελεύθερος (ποιός δεν είναι φίλος της ελευθερίας;…) ως ευφημισμός για να υποδηλώσει κάτι διαφορετικό από αυτό που πραγματικά είναι μια «νεοφιλελεύθερη» πολιτική ή χρήση της λέξης «συντηρητικός» ως δυσφημισμός για να εννοηθεί το «οπισθοδρομικός» ή ασύστολη χρήση της λέξης «ρατσιστής» ακόμη και για μια απλή έκφραση προβληματισμού ή αντίθεσης στην λογική που ο άλλος επιβάλει ως «κοινή» κ.α.
Αρνητικοί Χαρακτηρισμοί: Χρήση χαρακτηρισμών που εμπεριέχουν ένα «λογικό σφάλμα», αλλά δημιουργούν συνειρμούς που ευνοούν αυτό που η προπαγάνδα θέλει να αποδείξει.
Φορτισμένες Λέξεις: Λέξεις που σημαίνουν κάτι πολύ περισσότερο από αυτό που μπορεί να είναι. (π.χ. απλές αλλαγές ονομάζονται μεταρρυθμίσεις ή μια πώληση με αδιαφανείς όρους ονομάζεται ανάπτυξη).
Υπεραπλούστευση: Χρήση γενικεύσεων για την περιγραφή περίπλοκων κοινωνικο-οικονομικών προβλημάτων
Εκλογίκευση: Χρήση ασαφών και ευχάριστων φράσεων για την εκλογίκευση παράλογων φαινομένων.
Επανάληψη: Χρήση ίδιας φράσης (σλόγκαν) από πολλούς, ώστε να αδυνατεί ο εγκέφαλος να σκεφτεί κάτι διαφορετικό.
Λογική Πλάνη: Χρήση μιας αδιαμφισβήτητης αλήθειας, που όμως είναι άσχετη με το προκείμενο.
Συνειρμική Μεταφορά: Χρήση συμβόλων και λέξεων με θετικό συνειρμό. (π.χ. η ανάπτυξη που είναι από τη φύση της κάτι θετικό, για την αποδοχή δυσμενών μέτρων).
Υπόνοια: Σε συνδυασμό με την προηγούμενη τεχνική, όπου η χρήση μόνο ενός συμβόλου ή μόνο μιας λέξης, στερεί την περαιτέρω ανάλυση, ώστε να δημιουργεί την αίσθηση (και υπόνοια) ότι είναι για το καλό όλων κι έτσι να γίνει αποδεκτή, κάτι που θα ήταν αδύνατον να συμβεί αν γινόταν σαφής εξήγηση του τι ακριβώς σημαίνει και ποιους θα ωφελήσει. (π.χ. αναμασώντας συνεχώς τη θετική λέξη «ανάπτυξη» αφήνεται να εννοηθεί ότι θα αφορά και θα ευνοήσει όλους τους πολίτες).


papaioannou-giannis.net