To ουκρανικό θρίλερ μόλις που ξεκίνησε...

Πεδίο μάχης ανάμεσα σε δύση και Ρωσία το θέμα του φυσικού αερίου. 
Οργιάζει το παρασκήνιο




Ένα non paper, μια επιστολή, αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα, πολλές απειλές και το σχοινί της έντασης που το τραβάνε όλες οι πλευρές ταυτόχρονα. Κάπως έτσι διαμορφώνεται το ενεργειακό παιχνίδι στην… ουκρανική σκακιέρα Ευρώπης - Ρωσίας.
Με την Ουκρανία να αποτελεί το πεδίο μάχης ανάμεσα σε Δύση και Ρωσία, το θέμα του φυσικού αερίου έχει έρθει, αναπόφευκτα, σε πρώτο επίπεδο, με το παρασκήνιο να οργιάζει. 
Τις τελευταίες εβδομάδες, μάλιστα, κυκλοφορεί στους διαδρόμους των Βρυξελλών ένα βρετανικό non paper που κάνει λόγο για πλάνο 25ετίας, με διπλό αλληλένδετο στόχο: ...

1 την επίτευξη μίας κοινής ενεργειακής ευρωπαϊκής αγοράς και
2 τη σταδιακή μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Ε.Ε. από το ρωσικό αέριο και πετρέλαιο, με τις βάσεις να μπαίνουν τον προσεχή Ιούνιο, όταν θα εγκριθεί το σχετικό ευρωπαϊκό σχέδιο.
Αυτό που χρειάζεται από την πλευρά της Ευρώπης, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις στις Βρυξέλλες, είναι χρόνος, χρήμα και, κυρίως, πολιτική βούληση. 
Το πόσο λεπτές, πάντως, είναι οι ισορροπίες στο συγκεκριμένο τάιμινγκ φάνηκε κι από τον προσεκτικό τρόπο με τον οποίο απάντησε σε σχετική ερώτηση η Μέρκελ στην πρόσφατη επίσκεψή της στην Αθήνα.
«Καλοί πελάτες»
Η ερώτηση αφορούσε την επιστολή Πούτιν για την παροχή φυσικού αερίου σε 12 χώρες της Ε.Ε. και η Γερμανίδα καγκελάριος απάντησε αρχικά με νόημα ότι «ο επίτροπος για θέματα Ενέργειας και όλοι οι υπόλοιποι αρμόδιοι υπουργοί θα πρέπει να μιλήσουν με την Gazprom και να δουν πώς θα επιλυθούν τα προβλήματα» και στη συνέχεια: «Θέλουμε να είμαστε καλοί πελάτες», ενώ ο Σαμαράς επισήμανε πως «είναι τουλάχιστον έξι χώρες στην Ευρώπη οι οποίες έχουν 100% εξάρτηση από το ρωσικό πετρέλαιο - αέριο και υπάρχουν περίπου 12 άλλες, οι οποίες έχουν λίγο κάτω ή λίγο πάνω από το 50%».
Ποιες, όμως, είναι αυτές οι χώρες με τη μεγαλύτερη εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο;
Η Ευρώπη προμηθεύεται το 24% του φυσικού της αερίου από τη Ρωσία, με το μισό από αυτό, δηλαδή περίπου 80 δισ. κυβικά μέτρα τον χρόνο, να περνά μέσω Ουκρανίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurogas, η ποσοστιαία εξάρτηση της κάθε χώρας από ρωσικό αέριο έχει ως εξής:
Λιθουανία 100%, Εσθονία 100%, Φινλανδία 100%, Λετονία 100%, Βουλγαρία 89%, Σλοβακία 83%, Ουγγαρία 80%, Σλοβενία 60%, Αυστρία 60%, Πολωνία 59%, Τουρκία 59%, Τσεχία 57%, Ελλάδα 56%, Γερμανία 37%, Ιταλία 29%, Ρουμανία 24%, Λουξεμβούργο 24%, Ελβετία 23%, Γαλλία 16%, Ολλανδία 5%, Βέλγιο 0,3%.
Εξάλλου, κάποιες χώρες, όπως η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία, δεν συνδέονται με καμιά άλλη πηγή αερίου εκτός από τη Ρωσία. Για αυτόν τον λόγο υπάρχουν σχέδια για έναν αγωγό που θα συνδέει την Πολωνία με τη Λιθουανία. Παρόμοιο πρόβλημα έχει και η Βουλγαρία.

Στην αρχή
Ανεξάρτητα από τις όποιες πρόσκαιρες αντιδράσεις – συχνά επικοινωνιακού χαρακτήρα – Ευρώπης - Ρωσίας, αλλά και τις δραματικές εξελίξεις επί ουκρανικού εδάφους, το σίγουρο είναι πως βρισκόμαστε μπροστά στην αρχή του έργου κι όχι στο τέλος του. Θα υπάρξουν κι άλλα επεισόδια στο σίριαλ σε βάθος χρόνου, αφού το θέμα είναι εξόχως πολύπλοκο.
Η Ευρώπη, άλλωστε, μπορεί να ψάχνει τρόπους απεξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια, ωστόσο το έδαφος δεν είναι έτοιμο ακόμα για να γίνει κάποια θεαματική και παράτολμη κίνηση. Και γι’ αυτό η Μέρκελ δήλωσε «θέλουμε να είμαστε καλοί πελάτες». Αυτό, βέβαια, θα εξαρτηθεί κι από το πόσο λάδι στη φωτιά θα ρίξει ακόμα ο Πούτιν με την πολυεπίπεδη επίδειξη ισχύος που κάνει καθημερινά στην Ουκρανία.
Στην εξίσωση, μάλιστα, μπαίνει πια κι ένας επιπλέον συντελεστής, που καλό είναι στο εξής να συνυπολογίζεται στις εξελίξεις που αφορούν και την Ελλάδα σε θέματα ενέργειας. Κι αναφερόμαστε, βέβαια, στην επαναπροσέγγιση Τουρκίας - Ισραήλ με φόντο τα κοιτάσματα της Μεσογείου. Οι πιέσεις που ασκούνται με την κρίση στην Ουκρανία δείχνουν να φέρνουν, ακόμα πιο γρήγορα, πιο κοντά τις δυο χώρες. Μην ξεχνάμε, εξάλλου, ότι ενεργειακά η Τουρκία έχει μεγάλη εξάρτηση από τη Ρωσία.
Στην παρούσα φάση όλες οι άλλες λύσεις είναι ασύμφορες ή αδύνατες για την Ευρώπη κι έτσι προτιμά την ομαλή παροχή αερίου από τη Ρωσία. Και ο Πούτιν, πάντως, ξέρει ότι η Ε.Ε. αποτελεί τον μεγαλύτερο πελάτη του, απορροφώντας περίπου το μισό από το αέριο που εξάγει η χώρα του.
Η Ευρώπη, λοιπόν, αυτήν την εποχή χαράζει τη μεσοπρόθεσμη στρατηγική της πάνω σε τρεις βασικούς άξονες, που θα της επιτρέψουν σε βάθος χρόνου να μειώσει την ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία. Πώς;
Α Αναπτύσσοντας ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αξιοποιώντας περαιτέρω την πυρηνική ενέργεια, με παράλληλη εκμετάλλευση των αποθεμάτων σχιστολιθικού φυσικού αερίου σε ευρωπαϊκό υπέδαφος.
Β Με σταδιακή διαφοροποίηση και αύξηση των πηγών προμήθειας φυσικού αερίου, έτσι ώστε να αποφευχθούν τα φαινόμενα «ομηρείας». 
Π.χ. θα μπορούσε άμεσα να βρει επιπλέον 10 δισ. κυβικά μέτρα από τη Νορβηγία. Σημειωτέον, οι μετοχές της κρατικής νορβηγικής Statoil σκαρφάλωσαν κατά 7% από την έναρξη της κρίσης στην Ουκρανία. Επίσης υπάρχουν τα πολυσυζητημένα κοιτάσματα της Μεσογείου που ωθούν την Κύπρο σε μια διευθέτηση του προβλήματος με την Τουρκία, ενώ εξετάζεται και το ενδεχόμενο μελλοντικής εισαγωγής σχιστολιθικού φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ. Τέλος, πρόθεση αύξησης εισαγωγών ενέργειας από Κατάρ, Αλγερία, Αζερμπαϊτζάν, Καζακστάν, Ιράν κ.α.
Γ Με επένδυση σε ένα ολοκληρωμένο κι ευέλικτο δίκτυο αγωγών φυσικού αερίου που θα διασφαλίζει τη φτηνότερη και απρόσκοπτη ενεργειακή πρόσβαση όλων των χωρών της Ευρώπης. 
Παράδειγμα αποτελεί η Ισπανία που, ενώ ήδη διαθέτει τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου, ωστόσο δεν συνδέεται μέσω αγωγών με τη Γαλλία, γεγονός θα της επέτρεπε να εξάγει ενέργεια στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το ίδιο θα επιχειρήσει η Ε.Ε. να κάνει και με το δίκτυο της ηλεκτρικής ενέργειας.


πηγή